In deze woelige tijd van bedrijfsprotest en stakingen zoals bij AVIA en BPost, pleiten voor meer en andere sociale dialoog … Getuigt dat van durf of naïviteit?

Durf, zo stelt Peggy De Prins, professor aan Antwerp Management School, in haar nieuwste boek ‘De clash voorbij’. Niet dat sociale dialoog elke staking irrelevant of overbodig maakt, maar het kan heel wat van de onrust en onmacht die bestaat in de onderbuik van organisaties, ondervangen en ombuigen naar constructieve en werkbare oplossingen.

Voorbij het klassieke debat

Het valt op dat de recente bedrijfsstakingen niet gaan over het klassieke ‘centen en percenten’-debat. Ze gaan wél over een te hoge werkdruk, over een mank lopend personeelsbeleid of over een gebrek aan respect. Klachten die vandaag in meerdere bedrijfsomgevingen oppoppen. In vele gevallen leiden deze klachten niet tot expliciete, collectieve verzetsacties. Ze leven veelal onderhuids en worden ofwel geïndividualiseerd (ik clash met mijn baas of collega en/of verlaat de organisatie) ofwel gemedicaliseerd (ik clash met mezelf en krijg een burn-out). In beide scenario’s gaat het om een gevoel van ‘kortsluiting’ of ‘onmacht’.

Wij-zij

Onmacht blijkt trouwens één van de codewoorden uit de huidige tijdsgeest, vaak in één adem genoemd met maatschappelijke fenomenen als polarisatie en populisme. Typisch is telkens het wij-zij gedrag waarbij de wij-partij de zij-partij wil domineren. Peggy De Prins in haar nieuwe boek: “De onderbuik neemt over en stereotypeert.” Dé werkgever wordt de agressor in hoofden van het personeel, en omgekeerd: dé vakbonden liggen alleen maar dwars in hoofden van het management. Polarisering werkt ook nefast richting empathie en persoonlijke relatievorming. Het vriendelijke gedrag van de tegenstander wordt dan niet serieus genomen en zelfs afgedaan als een valstrik.

Een kritische vriendschapsrelatie

Als alternatief voor het conflict-geladen wij-zij model, pleit De Prins voor een partnerschapsmodel. Een partnerschap impliceert wederkerigheid, dat je rekening houdt met elkaars belangen, posities, verwachtingen en mogelijkheden. In plaats van te debatteren, te ruziën of te onderhandelen, gaan sociale partners de dialoog met elkaar aan. Er ontstaat een soort kritische vriendschap tussen beide partijen, waarbij er niet enkel ruimte is voor technische onderhandeling, maar ook voor inhoudelijke dialoog rond complexere thema’s als werkdruk en respect.

Gedeeld eigenaar- & leiderschap

Peggy De Prins: “Ik maak mezelf sterk dat een authentieke werkdrukdialoog de beste structurele remedie is tegen burn-out of staking.” Helaas is zo’n inhoudelijke dialoog bij veel bedrijven en organisaties eerder uitzondering dan regel. Het (her)balanceren van werkdruk is immers bij uitstek een domein van gedeeld eigenaar- en leiderschap. Kennis is aanwezig bij beide partijen en kan expliciet naar boven worden gebracht. Hierbij is het vooral belangrijk dat er dynamiek tot stand komt rond het constructief en creatief zoeken naar oplossingen.

Lessen uit het Oosterweeldossier

Ook in het ‘Antwerps’ Oosterweeldossier is men geëvolueerd van een conflictdenken naar een partnerschapsdenken. “Op ruimere schaal is een maatschappelijke transitie gaande waarin dialoog vanuit verbondenheid meer en betere resultaten oplevert, dan debat en discussie vanuit tegenstelling.”

Meer over ‘De Clash Voorbij’

Het boek werd gelanceerd op woensdag 21 november 2018.

Alle info over het boek