Smart port disruptors: de talentparadox

Er is echter één belangrijk knelpunt. Havens hebben moeite om voldoende technologisch geschoold talent aan te trekken [1, 2]. Dit is vooral het geval voor hoogopgeleide technische arbeidskrachten die al erg in trek zijn in andere sectoren. De noodzaak om te concurreren in een sector die steeds geavanceerder wordt op het vlak van technologie, distributienetwerkstrategieën en convergentie van toeleveringsketens, impliceert dat hoger opgeleide werknemers in toenemende mate bepalend zullen zijn voor het succes in de slimme havenindustrie [3]. Toch is maritieme logistiek zelden de eerste carrièrekeuze van hoogopgeleid en digitaal talent. Ze kennen de sector niet of de sector kampt met een imagoprobleem. Er is dus werk aan de winkel en dat is niet nieuw.

Het wordt ingewikkelder als je kijkt naar de laaggeschoolde havenarbeiders met enkel diploma secundair onderwijs. Sommige van de banen waarvan wordt verwacht dat ze als eerste zullen verdwijnen door zelfrijdende vrachtwagens of AGV's, zoals vrachtwagen- of transportchauffeurs of stukadoors, zijn precies dezelfde banen die de havenindustrie op dit moment heel moeilijk kan invullen [4]. Er wordt zelfs verwacht dat dit acute tekort zal toenemen door de pensioneringsgolf van de babyboomers. Op korte termijn zou de industrie dus moeten investeren in het aantrekken en opleiden van mensen voor banen die over vijf tot tien jaar irrelevant zullen zijn. Het huidige capaciteitstekort zal waarschijnlijk eerder van korte duur zijn, en de inspanningen om het op te lossen zullen op langere termijn overcapaciteit creëren.

Als we de banen in het midden nader bekijken, lijkt er niet meteen een capaciteitsprobleem te zijn. Studies over de impact van digitalisering op de arbeidsmarkt geven echter aan dat deze banen het meest vatbaar zijn voor automatisering [5]. De sector zal dus in de nabije toekomst een overcapaciteit aan middengeschoolde werknemers hebben, die zal toenemen naarmate de digitalisering voortschrijdt.

Voeg al deze elementen samen en je krijgt een toenemende mismatch op alle niveaus van de talentcurve in de maritieme logistiek, zoals blijkt uit de bovenstaande grafiek. Aan de bovenkant van de verdeling van het menselijk kapitaal is er een tekort aan vaardigheden dat alleen maar duidelijker zal worden naarmate het aanbod de stijgende vraag niet kan bijhouden. In het historisch stabiele middensegment zal automatisering steeds grotere functiesegmenten overbodig maken. Aan de onderlaag zal digitalisering het werk verder polariseren in slechte en leuke jobs, zodat alleen de laagst geschoolde en minst aantrekkelijke jobs overblijven, terwijl de kortetermijnimpuls zal zijn om te investeren in de relatief interessantere, automatiseerbare jobs (zoals chauffeurs).

Naarmate de behoefte aan hoogopgeleide technische arbeidskrachten toeneemt, zullen ook de kosten toenemen als daar niet adequaat op wordt ingespeeld. Als de 2 Zeeën-regio competitief wil blijven in een steeds competitievere havenindustrie, zal een radicale herziening van haar menselijk kapitaal nodig zijn. Maar omdat de verwachte trends verschillende problemen creëren in verschillende lagen en tijdshorizons van de havenlogistieke arbeidsmarkt, volstaan eenvoudige oplossingen niet. In plaats daarvan zal een gedifferentieerd investeringsprogramma met gerichte maatregelen voor specifieke vaardigheidsgroepen nodig zijn om de haven van de toekomst voor te bereiden. We zien dus al de volgende recepten om de talentparadox van de slimme haven aan te pakken:

• Omscholing van middengeschoolde banen: Terwijl digitalisering in toenemende mate de meer routinematige jobs in het middensegment vervangt die te maken hebben met bv. de logistieke documentenstroom, handelsbemiddeling, en routinematige financiële, verzekerings- en operationele analyse en dispatching, zal de capaciteit voor complexere en technologisch veeleisende jobs steeds schaarser worden. De enige haalbare oplossing om deze gelijktijdige druk van jobveroudering en talentenschaarste aan te pakken, is zich bijscholen. Expeditiemedewerkers kunnen meer hoogwaardige taken op zich nemen via platforms zoals Dockflow, in plaats van alle administratieve taken met de hand uit te voeren.
• De laaggeschoolden digitaliseren: Investeringen in opleidingen voor laaggeschoolde jobs waar nu vraag naar is, zullen op lange termijn een laag rendement hebben. De beste manier om de vraag op korte termijn aan te pakken is door hier eerst te investeren in automatisering. Om het tekort aan laaggeschoolde arbeidskrachten op te lossen door middel van digitale investeringen, is een andere manier van werken nodig die idealiter gepaard gaat met een herontwerp van de huidige processen en bedrijfsmodellen. Het wijzigen van vrachtwagenroutes, zodat hun eindpunt niet langer de haven is maar een verlengde gateway, vermindert zowel de behoefte aan truckers die het grootste deel van hun tijd op en rond haventerreinen doorbrengen, als de mogelijkheden voor automatisering op routinematige aanvoerroutes.
• Het winnen van de digitaal denkende harten en geesten: We moeten ons meer bewust worden van de cruciale impact van deze groep. De havenlogistieke gemeenschap kan collectief investeren in de erkenning en aantrekkelijkheid van deze industrie. De transformerende reis naar een slimme haven zal veel carrièreperspectieven opleveren die een grote impact hebben en die sterk gepromoot moeten worden. Dit vereist echter een meer innovatiegerichte cultuur en een engagement op C-niveau voor digitale operaties. Dit is niet alleen een kwestie van technologisch talent aantrekken. Om het te laten beklijven, moet er een engagement zijn voor capaciteitsopbouw op lange termijn.

Deze blog maakt deel uit van een serie waarin we de uitdagingen verkennen voor havens om slimme havens te worden, als onderdeel van het SPEED-project. SPEED staat voor Smart Port Entrepreneurial Ecosystem Development en heeft als doel de markt voor slimme haveninnovatie te faciliteren door uitdagingen voor havens te vertalen naar haalbare use cases en door technologiespelers uit alle sectoren aan te trekken om geschikte oplossingen te ontwikkelen. We organiseren een brede waaier aan activiteiten die tegemoet komen aan de verwachtingen van starters op A-niveau tot havenmanagers op C-niveau.

In volgende blogs zullen we dieper ingaan op andere uitdagingen voor de slimme havenecosystemen, zoals de juridische en governancevereisten voor het delen van gegevens tussen havenactoren, de voorwaarden voor ecosysteeminnovatie en een volwassenheidsmodel voor slimme havens.