Professor Kathleen Vangronsvelt trapte de eerste sessie van het lerend netwerk rond welzijn op het werk af met een unieke invalshoek. Waarom kijken we altijd naar organisaties zelf als het aankomt op welzijn op de werkvloer? Kunnen we geen inspiratie en analogieën halen uit succesverhalen door een andere bril op te zetten?
Kathleen liet zich hiervoor inspireren door de Blue Zones, gebieden waar mensen gezonder en gelukkiger leven. Hier wordt gekeken naar hoe dezelfde context gezonde keuzes bevordert en mensen laat floreren. Innovaties ontstaan immers vaak door kennis uit het ene domein toe te passen op een ander domein (De Dreu & Sligte, 2016).
Wat zijn Blue Zones?
Er zijn vijf plaatsen ter wereld waar mensen langer en gezonder leven:
- Sardinië (Italië)
- Okinawa (Japan)
- Loma Linda (VS – Californië)
- Nicoya (Costa Rica)
- Ikaria (Griekenland)
Deze plekken noemt men de Blue Zones (longevity hotspots). Mensen worden er gemiddeld 90 of zelfs 100 jaar, in goede gezondheid, zonder medicijnen of invaliditeit. Giovanni Mario Pes, Michel Poulain en Dan Buettner ontdekten deze zones. Wist je dat zij de Blue Zones zelfs wereldwijd lieten registreren als merk?
Negen kenmerken van de Blue Zones
Dr. Kalina Mikolajczak-Degrauwe, coördinator en senior onderzoeker bij de onderzoeksgroep Healthy Region, kwam langs tijdens de eerste sessie van het lerend netwerk om meer inzicht te geven in de kenmerken van deze gebieden. Zij distilleert negen kenmerken die de Blue Zones gemeenschappelijk hebben:
- Beweeg natuurlijk: Geen sportschool, maar leven in een omgeving die stimuleert om te bewegen zonder erbij na te denken.
- Ken je doel: Weet waarvoor je ’s ochtends wakker wilt worden. Het hebben van een doel kan zeven jaar extra levensverwachting opleveren.
- Zo min mogelijk stress: Neem dagelijks tijd voor ontspanning.
- De 80%-regel: Verlaag je calorie-inname met 20%.
- Plantaardig voedsel: Eet voornamelijk plantaardig voedsel, bij voorkeur zelf verbouwd.
- Community: Behoren tot een groep waarmee je regelmatig samenkomt heeft een positieve invloed op de gezondheid.
- Familie: Stel familie en geliefden op de eerste plaats.
- Vriendenkring: Goede vriendenkring en voldoende sociale contacten.
- Spiritualiteit: Het hebben van een spirituele of religieuze overtuiging.
Blue Zones zijn maakbaar en toepasbaar in je eigen organisatie
Het goede nieuws? Je hoeft niet te emigreren om te profiteren van de principes van de Blue Zones. Deze kunnen namelijk ook in je eigen organisatie worden toegepast.
In de onderzoeksgroep Healthy Region bestuderen Dr. Kalina Mikolajczak-Degrauwe en Prof. Olaf Timmermans het verband tussen gezond gedrag van inwoners en de omgevingsfactoren in Zeeland. Ze ontwikkelen innovatieve oplossingen die gezondheid en duurzaamheid aan elkaar koppelen.
Zij deelden tijdens het lerend netwerk een aantal cases die aantonen dat Blue Zones tot op zekere hoogte maakbaar zijn:
- Californië: Projecten om obesitas terug te dringen door in te zetten op gezonde voeding op school en infrastructuur aan te passen om bewegen te stimuleren.
- Texas: Het aantal mensen dat rookt is met 31% gedaald en de welzijnsindex is in vier jaar tijd met 6% toegenomen door structurele aanpassingen aan openbare plaatsen, gezondere voedingsopties aan te bieden en gezondheidsscreenings te stimuleren.
- Singapore: De levensverwachting is sinds 1960 met 20 jaar toegenomen door fitnesstoestellen overal beschikbaar te maken, drugs- en alcoholmisbruik zwaar te bestraffen en auto's onbetaalbaar te maken.
- Zeeland (Nederland): Innovaties om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen of het ontwikkelen van producten om mensen met dementie meer te laten bewegen.
Met deze kennis promoten ze gezondheid ook bij werkgevers en leggen uit hoe ook zij kunnen bijdragen aan de gezondheid van hun medewerkers, waardoor ze zich vitaler en gelukkiger voelen, minder verzuimen en beter presteren op het werk.
De kracht van woorden: gezondheid is een positief begrip
Dr. Kalina Mikolajczak-Degrauwe ziet gezondheid als een positief begrip. Het gaat om het kijken naar mogelijkheden in plaats van naar problemen (van klachten naar krachten), perspectief bieden en ervoor zorgen dat mensen de regie over hun eigen leven blijven houden. Het gaat over voldoende bewegen, gezond eten en goed slapen, zowel thuis als op het werk. Over de balans vinden tussen stress en ontspanning en over de invloed van je leefomgeving.
"Gezondheid is een positief begrip: het gaat om mogelijkheden in plaats van problemen, eigen regie van je leven, balans,... Door de omgeving en peer support te verbeteren, streven we naar een gezonder, actiever en onafhankelijker leven."
Al deze factoren dragen bij aan een gezonder, actiever en onafhankelijk leven met minder urgentie van zorg en middelen. In plaats van te focussen op preventie, zetten we beter in op promotie van gezondheid, door de omgeving aan te pakken en in te zetten op peer support.
